همشهری آنلاین: عمارت مسعودیه یکی از بناهای تاریخی مربوط به دوره قاجار است که پنج عمارت بزرگ دارد و در سال ۱۳۷۷ به ثبت آثار ملی رسیده است.
عمارت مسعودیه به همراه باغ نگارستان، باغ لاله‌زار و باغ سردار ایروانی یکی از اماکنی است که در محدودۀ شمال حصار شاه طهماسبی تهران در عصر ناصری بنا شده و همچنان که خصوصیات باغ‌های ایرانی را داراست با نقش‌مایه‌ها و عناصری از معماری فرنگی مزین شده است.
چرا مسعوديه؟
عملیات احداث عمارت مشتمل بر بیرونی و اندرونی و دیگر ملحقات در سال ۱۲۹۵ هجری قمری به فرمان مسعود میرزا ملقب به ظل‌السلطان فرزند ناصرالدین شاه و به سرکاری رضاقلی‌خان ملقب به سراج‌الملک در زمینی به وسعت ۴۰۰۰ متر مربع از اراضی باغ نظامیه به اتمام رسید. این محل از همان سال‌های ۱۲۹۰ قمری به بعد که باغ عمارت نظامیه توسط مسعود میرزا خریداری و بنای عمارت در آن آغاز شد، به مسعودیه شهرت یافت.
خصوصيات معماري
مجموعۀ عمارت مسعودیه شامل ۵ عمارت دیوانخانه، سفره‌خانه، حوضخانه، عمارت سید جوادی، عمارت مشیرالملکی و عمارت سردر، پُر است از گچ‌بری، کاشی‌کاری، خطاطی، نقاشی دیواری و به طوری کلی تزئینات نفیس، تقسیم‌بندی‌های فضایی و عملکردهای متنوع و موقعیت مکانی آن در محدودۀ میدان بهارستان که بسیاری از مهم‌ترین حوادث تاریخ معاصر را به خود دیده است از خصوصیات منحصر به فرد آن به شمار می‌آید. این مجموعه تاریخی دارای ۷ کتیبه است که دو کتیبه در سردر اصلی، یک کتیبه در سردر کالسکه‌رو، دو کتیبه در عمارت دیوانخانه و دو کتیبه نیز در عمارت مشیریه قرار دارد.
ظل‌السلطان در سال ۱۳۲۷ قمری چند سال پیش از مرگ، به پسر خود وکالت داده بود که عمارت مسعودیه را به هر کس که مایل باشد، بفروشد. این چنین بود که همدم‌السلطنه، همسر جلال‌الدوله و دختر میرزا یوسف مستوفی‌الممالک صدراعظم در سال ۱۳۲۸، عمارت مسعودیه را به مبلغ ۵۰ هزار تومان خریداری کرد. در این معامله که وکیل همدم، خود مستوفی‌الممالک بود بناهای مسعودیه بالغ بر ۴۰ باب به او واگذار شد.
با سقوط حکومت قاجار این ساختمان سال‌های پر فراز و نشیبی را طی کرد و بار‌ها در ید اختیار دولتمردان دست به دست شد. چنان که در دوران پهلوی مدتی به عنوان وزارت معارف و صنایع مستظرفه مورد بهره‌برداری قرار گرفت.
در فاصله سال‌های ۱۳۴۲ و ۱۳۴۳ ش، از عمارت مسعودیه برای مدت کوتاهی به عنوان دانشکده افسری استفاده شده است.
در سال ۱۳۴۵ هجری شمسی با تفکیک وزارت آموزش وپرورش از فرهنگ و هنر، عمارت مسعودیه به وزارت آموزش و پرورش سپرده شد و نخستین وزارتخانه آموزش و پرورش در آنجا مستقر شد.
ثبت در آثار ملي
هیئت وزیران در جلسه 76/12/10 بنا به پیشنهاد وزارت آموزش و پرورش و با استفاده از ماده 114 قانون محاسبات عمومی کشور مصوب 1362، تصویب کرد که حق استفاده از عرصه و اعیان ساختمان قدیمی وزارت آموزش و پرورش، واقع در خیابان اکباتان به سازمان میراث فرهنگی کشور واگذار شود. این مصوبه در واقع براساس توافق وزارت خانه‌های فرهنگ و ارشاد اسلامی (که سازمان میراث فرهنگی وابسته به آن است) و وزارت آموزش و پرورش صورت گرفت و پس از انجام نقشه برداری و تهیه مدارک لازم، مجموعه به شماره 2190 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و حریم و ضوابط آن در تاریخ بهمن ماه 1377 تعیین و تصویب و به مراجع قانونی اعلام شد.
آدرس:
عمارت مسعوديه در ميدان بهارستان، خيابان اكباتان، تقاطع خيابان ملت قرار دارد.
نظر شما